Samen met Zero People stadsontwikkelaars ontwerpt JURY! het masterplan VITAE Ridderkerk. Een ambitieus concept voor de stad van de toekomst, waarin gezond leven in een groene omgeving centraal staat.
VITAE Ridderkerk is een antwoord op een zoektocht naar het leven in de stad van de toekomst, waar een gezonde levensstijl gestimuleerd wordt. De pijlers waarmee dit bereikt is zijn natuur, sport & bewegen en gemeenschap. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat onze relatie met de natuur een belangrijke factor is voor een goede (geestelijke) gezondheid en voorkomen van angst en stress. Ook regelmatig bewegen vermindert psychische klachten, zoals depressiviteit en angstgevoelens en blijkt sportdeelname een positief verband te hebben met de sociale gezondheid. Daarnaast hebben gemeenschapsinitiatieven zoals urban farming of het onderhouden van een gemeenschappelijke tuin bewezen succesvol te zijn in het versterken van sociale cohesie, zowel tussen verschillende generaties als tussen verschillende groepen. Er ontstaat een saamhorig gevoel, verlaagt stress en levert zo een positieve bijdrage aan de gezondheid. Ook voor opgroeiende kinderen zijn de voordelen groot. Zo worden buiten in de natuur alle zintuigen gestimuleerd en creativiteit en verbeelding geprikkeld.
De locatie is een polderlandschap gelegen in de oksel van het knooppunt van de snelwegen A15, A16 en A38. Dit knooppunt bevindt zich aan de rand van Ridderkerk (ten zuiden van Bolnes) en grenst aan Rotterdam. Door samenvoegingen van kavels is de historische polderstructuur aangetast en minder sterk aanwezig dan voor de Tweede Wereldoorlog. De grote infrastructurele werken A15 en 16 en de S105 hebben voor verdere afbreuk van de polder gezorgd. In het grotere geheel is dit echter een van de laatste stukken polder in de omgeving, wat deze locatie een uniek karakter geeft. In het plan wordt hierop ingehaakt en worden de historische sloten hersteld, zodat de polder krachtiger en duidelijker herkenbaar wordt en het project verankert is in haar locatie.
De plek is onderdeel van een groter gebied dat al sinds de Romeinse tijd gebruikt wordt ten behoeve van landbouw. De huidige monocultuur (voornamelijk graanteelt) is iets wat direct terug te zien is in de biodiversiteit in het gebied. De locatie ligt echter wel dichtbij de ecologische hoofdstructuur die gevormd wordt door de rivier de Nieuwe Maas en het Donckse bos. Dit biedt kansen om aan te sluiten op deze structuur, natuur terug te brengen in dit gebied, de biodiversiteit te vergroten om en een leefomgeving van hoge kwaliteit te realiseren. Een leefomgeving waarin bewegen gestimuleerd wordt en een sterke sociale gemeenschap kan ontstaan. Om dit te doen wordt de polder verwilderd. Dit gebeurd in twee zones, een noordelijk en een zuidelijk deel.
In het zuidelijk deel zorgt de verwildering ervoor dat er meerdere plant- en diersoorten hun toevlucht nemen in dit gebied. Deze zone vormt daarnaast de springplank om de koppeling te maken met de ecologische hoofdstructuur en ze vormt een natuurlijke barrière met de snelweg. De noordelijke zone krijgt een meer parkachtig karakter met plekken voor sport en bewegen, urban farming en ontmoeting.
Het plan is grotendeels autovrij. Zo ontstaat een prettige leefomgeving en wordt bewegen gestimuleerd. De ontsluiting van het gebied is via een netwerk van paden die het orthogonale ritme van de polder volgen en dit zo versterken. Dwars door het strenge ritme van sloten en paden komt een wandel- en fietsroute die door het gehele plan herkenbaar is. In het noordelijk plandeel heeft deze de vorm van het infinity-teken en geeft het pad zijn naam: De Infinity Promenade. De Infinity Promenade is autovrij en alleen toegankelijk voor voetgangers, fietsers en elektrisch deelvervoer. Door de bestaande ritmes te negeren wordt de hogere orde van dit pad herkent. Het pad is een dissonant, iets dat in de opvallende materialisatie extra is benadrukt. De Infinity Promenade doorkruist het hele plan is door zijn uitzondering de drager van het plan. Dankzij de materialisering is de route duidelijk herkenbaar. Als centrale ontsluitingsroute nodigt de Infinity Promenade uit tot ontmoeten. Tussen de orthogonale paden en de curven van de Infinity Promenade onstaan plekken voor publieke ruimte. Deze ruimte biedt plaats aan voorzieningen binnen de thema’s sport en bewegen en gemeenschap: openbare sportfaciliteiten, een speeltuin, jeu de boulesbaan, hondenuitlaatplaats en tuinen. Deze plekken hebben verblijfskwaliteit om toevallige en geplande ontmoetingen te faciliteren. Waar de route zichzelf kruist ontstaat een centraal plein. Hier verschijnt het zwaartepunt van het programma en zijn commerciële voorzieningen, een restaurant met lokale producten en een farmers market te vinden.
Parkeren vindt plaats aan beide uiteinden van het plan. Er is een parkeerplaats ten noorden en ten zuiden, beide op het maaiveld. De noordelijke parkeerplaats is voorzien van pergola’s, de zuidelijke van zonnenpanelen boven de parkeervakken. Beide parkeerplaatsen zijn verbonden met straat geschikt voor autoverkeer. Deze straat is ondergeschikt aan de autovrije paden waar deze kruisen, maar biedt wel de toegang tot de Infinity Promenade voor hulpdiensten en verhuizen. Er is elektrisch deelvervoer in het plan beschikbaar waarmee alle paden te berijden zijn. Deze voertuigen bieden bewoners en bezoekers de mogelijkheid om zich snel tussen parkeerplaatsen en andere torens te verplaatsen en kan men bij slecht weer of met boodschappen snel en droog tussen verplaatsen.
De woongebouwen in het plan verrijzen binnen de polderstructuur geleidelijk uit het landschap. Zo liggen ze sterk verankert in hun plek. Ook ontstaat er een bijzondere vorm die ervoor zorgt dat het verwilderde polderlandschap voortgezet wordt in de gevels als verticale tuinen. De compositie van de torens in het plan volgt uit het orthogonale padennetwerk en een diagonaal die gericht is naar de ecologische hoofdstructuur. De gebouwhoogte neemt vanaf de randen van het plan toe naar het hart. De hoogste toren bevindt zich daar waar de Infinity Promenade zichzelf kruist. Een grote doorgang onder de toren biedt ruimte aan dit plein, legt zo extra nadruk op deze plek en biedt ruimte aan het programma.
De torens zijn ontworpen in voornamelijk bio-based materials en het casco is opgebouwd uit volledig circulaire massieve houtbouw. Het grote voordeel hiervan is dat deze materialen CO2 opslaan en de bebouwing dus juist bijdraagt in plaats van de klimaatdoelen onder druk zet. Deze bouwmethodiek kenmerkt zich daarnaast doordat nagenoeg alle elementen prefab worden gemaakt en op de bouwplaats alleen geassembleerd hoeft te worden. Dit levert een sterk verkorte bouwtijd en hogere kwaliteit op. Middels Virtual Reality en het werken met Building Information Model (BIM) is JURY! volledig gericht op deze manier van ontwerpen en realiseren.
Op en rondom de gebouwen is ruimte voor Stadslandbouw (Urban Farming). Zo blijft het historische karakter van het gebied in tact, dat sinds de Romeinse tijd in gebruik is als landbouwgrond. Maar niet meer met grootschalige monocultuur die een negatieve invloed heeft op de natuur en met name de biodiversiteit. De kleinere lokale schaal met meerdere verschillende gewassen, strokenteelt en vruchtwisseling biedt dieren de kans om zicht hier te vestigen.
Stadslandbouw stimuleert daarnaast bewegen en zorgt voor sociale cohesie. Er ontstaat een gevoel van saamhorigheid, ook tussen verschillende generaties. Het is een goede manier om de zintuigen te stimuleren van kinderen en leert het hen respect voor planten en dieren en om zorgvuldig met de natuur om te gaan.
Samen met Zero People Stadsontwikkelaars vertegenwoordigt JURY! de grondpositiehouder en lopen er momenteel gesprekken met een tweetal grote Nederlandse ontwikkelaars. Insteek is het formeren van een coalitie om vervolgens in samenspraak op te trekken met de gemeente Ridderkerk. Vervolgens kunnen de plannen verder ontwikkelt worden en biedt VITAE een meerledig passend antwoord voor de woningbouwopgave, sociale gelijkheid en verduurzaming om onze gemeenschappelijke klimaatdoelen te behalen.
Naast VITAE Ridderkerk, is JURY! al druk bezig met het doorontwikkelen van deze visie op de stad van de toekomst. Er wordt momenteel hard gewerkt aan VITAE 2 – Zierikzee. Hierover later meer…
© JURY!
